Sayı 7 - Kasım, 2017

Hakemli akademik dergi KaosQueer+ 7. ve 8. sayılarının temaları belli oldu. Dergi yedinci sayısında “queer sinema” temasıyla, sekizinci sayısında ise “queer edebiyat” temasıyla okurla buluşacak.

Queer sinema: “Bedenin bir yeşil ışık”*

Fatih Özgüven ve Umut Tümay Arslan’ın dosya editörlüğünü yaptığı yedinci sayıya yazı göndermek için son tarihi 1 Ekim 2017. Çağrı metni ise şöyle:

“Kaos Q+ 7. Sayısında queer sinemaya odaklanıyor. Derdimiz queer sinemayı film türlerinden bir tür olarak incelemek değil. Belirli kodlar, türsel özellikler, biçim ve dil ortaklığından yola çıkarak bir tanımlama çabasına girişmek de değil. Queer sinemayı bir tür olarak ele alıp şu temcit pilavı gibi tekrar eden tanıma bir kez daha ulaşılabilir elbette: Anlatısının merkezinde LGBTİQ karakterler olan ve bu karakterleri “olumlu” bir biçimde temsil eden filmler. Sadece böyle kavradığımızda queer sinema, tanınmadan, muhayyel bir queer kültürün ve topluluğun bir parçası olarak var kılınmaktan ibaret ve kendi başına akan bir kulvara, bir sıfata dönüşebiliyor. Yerleşik sinema tarih yazımlarına, film estetiği ve etiği üzerine tartışmalara, nihayet film kuramına değmeden, onları aşındırmadan akan bir kulvar.

Belki de bu yüzden vazgeçilemez gibi görülen sorularda bir perspektif değişimine giderek başlayabiliriz. “Sinema queerleri nasıl temsil etti?” yerine şu soru mesela: “Sinema queer sızıntılara karşı heteronormatif kesintileri nasıl üretti?” Yerleşik, yapışkan ve tanıdık kadrajların imalatının queer-dekadrajla bağlarını kurabilmemizi mümkün kılabilecek bir soru olabilir bu. Perspektifi bu şekilde kaydırmak, sinemanın uzun ve coğrafyalara yayılan hetero-patriyarkal tarihi içinde queer karakterlere dair ürettiği görme bozukluğunun teşhisini halen hiçe sayılamayacak ve heba edilemeyecek bir müdahale olarak koruyor; lakin bu teşhisi queerlerin temsiline indirgenebilecek bir mesele olmaktan çıkararak, sinema perdesinin görme ve görülme biçimlerimizi üretme, bedenleri ve cinselliği ideal ve normatif olana sürükleme, norm-dışı varoluşları hazmedilebilir ya da topyekun inkar edilebilir nesnelere dönüştürme kabiliyetine doğru genişletiyor. Bununla da kalmıyor; bu kabiliyeti alıp, başka türlü kullanmanın imkanlarını sorguluyor. İnsanın kendisinden çok uzağa ittiği bir bedenle özdeşleşmesinin, onun tarafından alıp götürülmesine, onun kadrajından dünyayı görebilmesine, başkalığı yiyip yutmak yerine, onun başkalığını kabul ederek ona maruz kalmaya, ona kendini açık kılmaya imkan verecek bir özdeşleşmenin yollarını arıyor. Ne de olsa sinema, normlar üreten kültür perdesinin bedeni ele geçirme gücünü görebildiğimiz bir yer olduğu kadar, bedenin bir taşıt gibi alıp götürüldüğü, başka bedenlere açıldığı, başkalaşabildiği yerdir de.

O halde derdimiz şunlar olabilir: Heteronormativiteyle kurulmuş bir dünyaya “iyi”, “olumlu”, “bize benzer” ya da “kurbanlaştırılmış” queeri anlatmak değil, belki de bu dünyayı tekrar tekrar kuran ve ayakta tutan heteroseksüel ideallerin, bedenlerimizi, görme ve görülme biçimlerimizi istimlak edişi üzerine sinemayla düşünmenin yolları? Cinselliği ve cinsiyeti heteronormatif perdeyi söndürerek anlatma biçimleri? Sadece içerik bahsinde değil, içerikle biçimin kesişiminde queer arzuyu keşfeden filmler? Film türlerinin, sinemanın ana hatlarının nasıl queerleştiği? Sinema tarih yazımlarını queerleştirmek, queer historiyografiler? Sinemanın kırpılmış tarihine videonun, dijital teknolojinin olanaklarıyla queer gözler açan seyircilik deneyimleri? Film seyretme deneyimin, film seyirciliğinin bizatihi queerliği? Sinema tarihinin henüz içselleştirilmemiş ya da vakitsizce ölen anlarını kurtaran tarih meleğine göz kırpan filmler? Queer tahayyül ile dekolonizasyon süreçleri arasındaki kesişimler? Pink washing’e, queeri mutenalaştıran, sabitleyen çerçevelere karşı queerin aurasını hem sürdüren hem de onun yapaylığını, kurgusallığını, bir pelerin gibi takılışını, değişebilirliğini gösteren örnekler? Queere karşı queer?”

*Isaac Julien, Looking for Langston, 1989.

Queer edebiyat

Çimen Günay Erkol ve Sevcan Tiftik’in dosya editörlüğünü yaptığı sekizinci sayıya yazı göndermek için son tarihi 1 Mart 2018. Çağrı metni ise şöyle:

“Oscar Wilde, kült kitabı Dorian Gray’in Portresi’ne yazdığı önsözde “19. yüzyılın gerçekçiliğe duyduğu nefret, Kaliban’ın aynada kendi yüzünü gördüğünde duyduğu öfkedendir. 19. yüzyılın romantik akıma duyduğu nefret, Kaliban’ın aynada kendi yüzünü göremediğinde duyduğu öfkedendir” der. Kaos Q+’nın sekizinci sayısında queer edebiyatı modernizmin bu ikircikli öfkesi eşliğinde ele almayı amaçlıyoruz. Wilde, modernizmin öfkesinin toplumsal cinsiyet ve cinsel yönelim konularında da ikircikli olduğunu deneyimleyerek öğrenmiş yazarlardan biridir. Eşcinsel kimliğinden dolayı suçlanan ve 1895’te iki yıl ceza alan Wilde’ın davası hem Avrupa’da hem de Amerika’da ses getirmiş ve eşcinselliğin görünürlüğü konusunu gündeme taşımıştır.

Modernist edebiyat, farklı olan karşısında toplumda hissedilen tedirginliği pek çok değişik şekilde ele alır. Kimi edebiyat metinleri mevcut cinsiyet ilişkileri üzerine inşa edilir ve toplumsal etkisini bu ilişkileri yeniden üretme gücünden alır. Bu metinler tedirginliği söndürmeye, geçersiz kılmaya çalışırlar. Kimileri ise varolan cinsiyet hiyerarşilerini sorgular, değişim ve dönüşüm ihtiyacını resmederler. Bu sayıda amacımız sorgulayıcı edebiyat metinlerine odaklanarak edebiyatta queerin nasıl temsil edildiğini tartışmaya açmak, türsel olarak yarattığı farklılıkları tespit etmek ve queere ilişkin teori, anlatı, deneyim, itiraz ve aktivizmi edebiyatla ilişkileri içinde ele almaktır. Türk ve Dünya edebiyatından yazarlara veya metinlere odaklanan, teorik bir çerçevede queer ve edebiyat ilişkini tartışmaya açan, yaşamöyküsel detaylarla edebiyatçıların deneyimlerini değerlendiren katkılarınızı davet ediyoruz.”